1. Home
  2. Nieuws
  3. Verschenen columns
  4. 2018; de resten van 2017; hoe we van resten kunnen leren en op puinhopen kunnen bouwen

2018; de resten van 2017; hoe we van resten kunnen leren en op puinhopen kunnen bouwen


Voor ik iedereen een gezond en vruchtbaar 2018 toewens, moet mij eerst iets van het hart. Ieder jaar begint weer met een schone lei. Dat gunnen we onszelf. Alles wat het vorige jaar niet gelukt is (sustainability doelen, vrouwen in de top, gezonder eten en leven etc.), zal dit jaar zeker lukken!

Dit jaar heb ik er moeite mee om opgewekt naar voren te kijken. Nog steeds heb ik de beelden voor ogen van de documentaire ‘Nederland beerput van Europa’ (4 dec. 2017, 2Doc). Nederland heeft tientallen jaren grote milieulozingen in open water getolereerd, beleidsmatig en politiek gesust; het putje afgedekt. Als symbool voor dit alles stond minister Nelie (Smit) Kroes, VVD-minister van Verkeer en Waterstaat. Net als anderen die zich inzetten voor toezicht, opdat we in een wereld leven, gebaseerd op redelijkheid, recht en rechtvaardigheid, was ik geschokt. Dit kan niet waar zijn, dit mag niet waar zijn. In de LinkedIn groep Toezicht, opsporing en handhaving krijgt deze casus, op de site aangekaart door Annemiek Tubbing, veel aandacht en de verontwaardiging is alom. Bij de Like-list (223 likes!) zijn er opvallend veel sympathisanten uit de industrie zelf. Wel is er verschil van mening of de weergave van de documentaire een voldoende goed beeld geeft van toezicht en handhaving in die jaren; en of het ook een goede weergave is van de huidige situatie van toezicht. Ook verschilt men van mening over wat er gedaan moet worden: als burger de barricaden op; vervallen in cynisme; beter handhaven of VVD-politici blijvend wantrouwen?!
 

Na lezing van een groot aantal reacties ben ik getroost en gesterkt in mijn gevoel van verontwaardiging, maar ik mis enigszins de structurele oplossingen. Het gaat immers niet alleen om belangenverstrengeling op individueel niveau, maar ook om belangenverstrengeling op structureel niveau; tussen bedrijfsleven en politiek dan wel nationaal/lokaal beleid. Laat ik wat suggesties doen– op drie niveaus (toezicht en handhaving in brede zin, politiek en economie) - in de hoop dat mensen die nog op hun onvolledig lijstje van voornemens zetten voor 2018;

Toezicht en handhaving in brede zin (de eerste 2 op verleden, de andere 3 op toekomst gericht):

  • de historische ergheid en juistheid officieel laten vaststellen door een commissie, evt. een parlementaire enquête, niet alleen gericht op incidenten maar op een gedoog-structuur en -cultuur;
  • breed ‘meta-onderzoek’ naar toezicht beleid inzake regelovertreding op maatschappelijk en economische strategische gebieden als milieu; was dit voldoende intensief en effectief;
  • in de Omgevingswet straks actief, alert monitoren op misbruik en belangenverstrengeling;
  • bevorderen van ‘strategisch – sectoraal, beleidsmatig - toezicht’: niet alleen toezicht op individuele overtredingen en op individuele bedrijven maar toezicht op hele sectoren en maatschappelijke of milieuproblemen. Wordt overtreding en vervuiling aantoonbaar systematisch minder?
  • de onafhankelijkheid en daadkracht van het OM en handhaving inzake milieu versterken;

Politiek, staatkundig

  • toezicht en handhaving als een aparte, onafhankelijke, pijler in onze rechtstaat, los van bestuur en beleid (ministeries) maar samen met de rechterlijke macht; oftewel een herdefiniëring van de trias politica zoals ook bepleit in mijn boek Goed Toezicht (Mediawerf 2014);

Economie

  • de economie ‘vergroenen’; het basisparadigma voor industriële vervuiling en lozing moet anders; niet ‘u mag het milieu rustig vervuilen als u het niet te bont maakt’ maar ‘u mag het milieu helemaal niet vervuilen’. Punt uit. Dit is niet slecht voor de economie, maar alleen slecht voor slechte economie, d.w.z. economie die de kosten van productie (waaronder het voorkomen of opruimen van vervuiling) afwentelt op de samenleving.

Ik zou nog wel door kunnen gaan, maar hier zouden sommigen van ons al heel 2018 mee zoet kunnen zijn. Hoe structureler de maatregelen, hoe meer effect! Hun nut en noodzaak wordt weliswaar geïllustreerd door de in de documentaire genoemde incidenten, maar overstijgen deze.


En dan nu dus: iedereen een gezond, vruchtbaar 2018 in de hoop dat dit na het voorafgaande niet al te cynisch klinkt!
 

8. jan. 2018 Dick Ruimschotel ruimschotel@t11.net.