T=A, Toezicht is van ons Allemaal!
1 september 2022
Ik weet het, toezicht is van de overheid (T=O), vindt de overheid; toezicht als uitvoering van publiek beleid en controle op naleving van wetten.
Maar managers van (economische) organisaties worden ook aansprakelijk gehouden voor onrecht en onregelmatigheden in hun bedrijf, management moet intern toezicht houden; T=M. En tegelijk zie ik groepen in de samenleving kijken of het in de wereld wel goed gaat met het milieu, dierenwelzijn, ons voedsel en privacy; het maatschappelijk toezicht uit naam van de samenleving: T=S. Of wellicht is het aan ons, burgers, om onze negatieve ervaringen, onze klachten over bedrijven – of de overheid – te melden, bij die instanties zelf. In dat geval gelden burgers als de eerste lijn toezichthouders; T=B. Ook anderen claimen toezicht. Jan van den Bos (voorzitter inspectieraad) pleitte er onlangs voor dat toezicht meer onafhankelijkheid krijgt, toezicht is van zichzelf, zeg maar: T=T. Maar we weten nog zo weinig van toezicht, zeggen wetenschappers, geef het toezicht een paar jaar aan ons, dan krijg je straks toezicht als een wetenschappelijk verantwoorde toepassing terug; dan geldt straks T=W.
Dit alles overziend, is er maar één conclusie mogelijk: toezicht is van ons allemaal! T=A. Onder dit vaandel hebben een aantal personen en instanties, waaronder ondergetekende, een consortium en een projectvoorstel opgesteld in het kader van het Nwo-programma ‘Vernieuwing toezicht’. Strekking van het voorstel is:
“om een alternatieve manier van toezicht te onderzoeken en vorm te geven;
- waarbij toezicht minder uitvoerend toezicht is, maar meer actief, responsief en proactief toezicht;
- niet alleen controlerend en sanctionerend toezicht, maar ook signalerend, voorspellend, adviserend en waar nodig arbitrerend;
- waarbij de maatschappelijke actoren ook meer invloed krijgen op toezicht naast meer verantwoordelijkheid voor eigen gedrag en omgeving.
We denken dat zowel de legitimiteit als de effectiviteit van toezicht gediend is bij een meer flexibele, interactieve vorm van toezicht, dat meer in lijn is met de horizontaliserings- tendens die in de samenleving al geruime tijd gaande is. Toezicht dient zich vanuit dat perspectief niet alleen te verantwoorden tegenover de minister, maar ook de samenleving. We willen de mogelijkheden daartoe onderzoeken, via kennisneming van literatuur maar ook van best practices, geslaagde pogingen in Nederland en daarbuiten. En we willen met de participanten aan het consortium ook daadwerkelijk de theorie en praktijk vernieuwen, via pilots.
Dit schuingedrukte citaat komt uit de pitch, die u in zijn geheel kunt lezen op het Netwerk Publiek Toezicht; https://netwerk.publiektoezicht.nl/
Toezicht is innovatie, T=I, is theorie praktisch onderzocht en praktijk theoretisch onderbouwd: T=TPO&PTO .
Doet u ook mee!? U=T=A!
Dick Ruimschotel
directeur-bestuurder Good Governance Centre